De waarde van afvalwater: een nieuwe bron voor biodiversiteit
Omlab en Fillip Studios ontwikkelden de Maacq Oase, een nieuwe bron voor biodiversiteit. De milieuvriendelijke 3d-print vertelt het verhaal van de natuurontwikkeling in de omgeving. Tegelijk gaat het de verzuring van de bodem tegen en versterkt de biodiversiteit van flora en fauna. Zonder verstoring van de natuur.
Het ontwerp is geïnspireerd door het omringende Veluwse landschap. Het 3d-geprinte circulair object is gemaakt van grondstoffen uit rioolwaterzuivering en drinkwaterproductie.
Maacq Oase (foto: Fillip Studios)
De bodem in veel bos- en heidegebieden is verzuurd. Dit komt door stikstofdepositie, de neerslag van stikstof veroorzaakt door wegverkeer, de uitstoot van fabrieken en via de ammoniak uit mest van landbouwbedrijven. Voedingsstoffen zakken weg, wat ernstige gevolgen heeft voor kwetsbare dieren, planten en bomen. Eikenbomen sterven, stuifzand groeit dicht en eierschalen of botten van sommige vogelsoorten zijn te dun door kalkgebrek.
Nu wordt die verzuring van de bodem her en der op de Veluwe maar ook elders in Nederland aangepakt met behulp van helikopters en tractoren. O.a. schelpengruis of steenmeel wordt in bulk uitgestrooid boven hei en bos. Hierbij wordt rekening gehouden met de bronst en weer en wind. Gebieden worden tijdelijk afgesloten voor publiek. Naast zulke grootschalige operaties biedt de Maacq Oase ruimte en rust voor uitleg en betrokkenheid, een plek voor dier én mens.
MAACQ
Het project MAACQ is een initiatief van Omlab in samenwerking met AquaMinerals, Waterschap Rijn en IJssel (WRIJ) en Energie- en Grondstoffenfabriek (EFGF). Het eerste Maacq-ontwikkeltraject is mede mogelijk gemaakt door ArnhemMade.
Omlab ontwikkelde medio 2020 een volledig circulair materiaal uit calciet uit de drinkwaterontharding en cellulose (Recell) en Kaumera uit de rioolwaterzuivering. Circulaire en biobased grondstoffen, die voorheen als afval verbrand werden.
Deze eerste versie van Omlab’s materiaalprototype is constructief en biologisch afbreekbaar. Het kan ecologisch interessant zijn, omdat het – onbehandeld – degenereert en kalk en nutriënten loslaat. Het is in deze vorm eerder gebruikt voor de installatie The Exploded View over biobased bouwen en wordt doorontwikkeld tot een sterk bouwmateriaal. In de Maacq Oase zijn er kleurlagen aan toegevoegd, eveneens op basis van de grondstoffen uit rioolwaterzuivering en drinkwaterproductie.
Omlab vroeg Fillip Studios om hun eindeloze nieuwsgierigheid naar processen en technieken in te zetten voor innovatieve toepassing van dit materiaal. Het ontwerpend onderzoek resulteerde in een object dat zich verbindt met de natuur. De schaalgrootte kan enorm zijn, terwijl het tegelijk een schuilplek en schaduw biedt voor kleine dieren en insecten.
Het ontwerp van Fillip Studios benadrukt op een visuele wijze de gelaagdheid van het project. De rechte lijnen laten de menselijke inbreng zien op de veranderende natuur. Net als bij natuurlijke erosie zijn grondlagen zichtbaar, die ook functioneel zijn. Elke laag bevat naast kalk ook verschillende soorten inheemse zaden die gedurende een lange periode verspreid worden in de omgeving. Door erosie door wind en regen wordt het object uiteindelijk helemaal opgenomen in de natuur.
Onderzoek
De aarde is supergevoelig, dus de materiaalsamenstelling moet precies goed zijn. De grondstof die Omlab gebruikt is geschikt voor ‘slow release’ van kalk. Samen met ecologen, bedrijven en wetenschappers willen Omlab en Fillip Studios de Maacq Oase in een fieldlab-setting doorontwikkelen. Per gebied verschilt het object in grootte, aantal of vorm, vanwege gewenste interactie met mens & dier voor de verspreiding van het materiaal.
Dit najaar ’21 testen we de Maacq Oase in een stedelijke omgeving op de dakakker van Coda. Omlab, Fillip Studios en Coda observeren de erosie en weersinvloeden en onderzoeken hoe het object bijdraagt aan een bloeiende, biodiverse dakakker. Voor vervolgonderzoek zoeken Omlab en Fillip Studios een relevante locatie, partners en samenwerking met een bedrijf met een 3d-printer op rupsbanden.